Czerniak – groźny nowotwór skóry. Jak chronić się latem?

Lato to czas, gdy z radością wystawiamy twarz (i ciało) do słońca. Plaża, góry, rower, spacer po parku – promienie słoneczne to nieodłączny element wakacyjnych chwil, poprawiających nam nastrój i dodających energii. Słońce kojarzy się ze zdrowiem, witaminą D i dobrym samopoczuciem. Ale ma też swoją ciemną stronę – i to dosłownie. Jednym z najpoważniejszych zagrożeń, które niesie ze sobą nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, jest czerniak – agresywny nowotwór skóry, który może rozwijać się szybko i bez wyraźnych objawów. Często długo pozostaje niezauważony, a każda zwłoka w diagnozie może mieć poważne konsekwencje.

W tym artykule dowiesz się, czym dokładnie jest czerniak, jakie są czynniki ryzyka, jak go rozpoznać i – co najważniejsze – jak skutecznie chronić skórę latem, nie rezygnując przy tym z przyjemności, jakie daje nam słońce. Bo wiedza i profilaktyka to najlepsze parasole, jakie możemy rozłożyć nad sobą w słoneczne dni.

Czym jest czerniak?

Czerniak (łac. melanoma malignum) to nowotwór złośliwy wywodzący się z melanocytów – komórek produkujących melaninę, czyli barwnik skóry. Może rozwijać się na zdrowej skórze, ale także w obrębie istniejących znamion barwnikowych (pieprzyków). Wczesne rozpoznanie to klucz do wyleczenia – wcześnie wykryty czerniak ma bardzo dobre rokowania. Problem polega na tym, że często bywa lekceważony lub mylony z niegroźnym znamieniem.

Kto jest najbardziej narażony?

Chociaż czerniak może rozwinąć się u każdego, są pewne czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo jego wystąpienia:

Jasna karnacja – osoby o jasnej skórze, rudych lub blond włosach i niebieskich oczach mają mniej melaniny, która naturalnie chroni przed promieniowaniem UV.
Duża liczba znamion – szczególnie tych o nieregularnym kształcie, asymetrycznych i dużych (tzw. znamiona dysplastyczne).
Historia oparzeń słonecznych – zwłaszcza tych z dzieciństwa! Badania pokazują, że nawet jedno poważne poparzenie słoneczne w dzieciństwie zwiększa ryzyko rozwoju czerniaka w dorosłości.
Czerniak w rodzinie – geny mają znaczenie.
Solaria – sztuczne promieniowanie UV nie jest „bezpieczniejszym” słońcem. Wręcz przeciwnie – WHO klasyfikuje lampy UV jako czynnik rakotwórczy.

Jak rozpoznać czerniaka? Zasada ABCDE.

Zwykłe pieprzyki zazwyczaj są regularne, mają jednolity kolor i nie zmieniają się przez lata. Czerniak natomiast może wyglądać zupełnie inaczej. Warto znać zasadę ABCDE, która pomaga w ocenie podejrzanych zmian:

A – Asymetria: jedna połowa zmiany różni się od drugiej.
B – Brzegi: nieregularne, poszarpane, rozmyte.
C – Color (kolor): wiele odcieni – brązowy, czarny, czerwony, niebieski.
D – Diameter (średnica): zmiana większa niż 6 mm.
E – Ewolucja: pieprzyk zmienia się – rośnie, krwawi, swędzi.

Jeśli zauważysz którąkolwiek z tych cech – nie zwlekaj z wizytą u dermatologa.

Słońce – przyjaciel z zastrzeżeniami.

Słońce jest potrzebne – pomaga w syntezie witaminy D, wpływa na nasz nastrój, reguluje rytm dobowy. Ale… z umiarem! Nadmierna ekspozycja na UVB i UVA uszkadza DNA komórek skóry, co może prowadzić do mutacji i rozwoju nowotworów. I nie chodzi tylko o opalanie się – promieniowanie UV działa także w cieniu, podczas pochmurnego dnia, a nawet odbija się od wody czy piasku.

Jak się chronić przed czerniakiem?

Używaj kremów z filtrem UV – codziennie! Nie tylko na plaży. Najlepiej SPF 30 lub wyższy, chroniący zarówno przed UVA, jak i UVB. Nakładaj 20 minut przed wyjściem na słońce i ponawiaj co 2 godziny oraz po kąpieli.
Unikaj słońca między 11:00 a 15:00. W tym czasie promieniowanie UV jest najsilniejsze. Szukaj cienia, noś kapelusz z szerokim rondem i okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV400.
Zakrywaj skórę. Zwiewne, jasne ubrania z długim rękawem mogą być stylowe i ochronne jednocześnie. Istnieją też tkaniny z filtrem UV.
Badaj skórę regularnie. Raz w miesiącu obejrzyj swoje ciało – z lustrem lub z pomocą drugiej osoby. A raz w roku umów się na dermatoskopię u dermatologa.

Ciekawostki, które mogą Cię zaskoczyć:

Czerniak może pojawić się na podeszwie stopy, pod paznokciem lub na skórze owłosionej głowy – dlatego tak ważne jest dokładne badanie całego ciała.
Australia ma jedne z najwyższych wskaźników zachorowań na czerniaka na świecie – dlatego tam dzieci uczą się o ochronie przeciwsłonecznej już w przedszkolu („Slip, Slop, Slap” – załóż koszulę, nałóż krem, załóż kapelusz).
Krem z filtrem nie blokuje opalania całkowicie – nadal się opalasz, ale wolniej i bezpieczniej.

Pamiętaj! Lato to czas radości, odpoczynku i słońca. Długie dni, ciepłe wieczory, beztroskie chwile na plaży czy w ogrodzie – to wszystko sprawia, że właśnie wtedy czujemy się najbardziej żywi. Jednak to również okres, w którym nasza skóra jest szczególnie narażona na szkodliwe działanie promieniowania UV. Często zapominamy, że nawet krótka ekspozycja na słońce bez odpowiedniej ochrony może prowadzić do mikrouszkodzeń naskórka, które z czasem mogą przerodzić się w coś znacznie groźniejszego.

Czerniak nie wybiera – może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, płci czy stylu życia. Może pojawić się na odsłoniętej skórze, ale też w miejscach, o których rzadko myślimy – na skórze głowy, pod paznokciem czy na podeszwie stopy. Dlatego tak ważne jest, by nie bagatelizować żadnych zmian skórnych, nawet tych, które wydają się niegroźne. Na szczęście mamy narzędzia, by się chronić. Odpowiedzialne podejście do słońca, codzienne stosowanie kremów z filtrem, unikanie ekspozycji w godzinach szczytu oraz regularna samokontrola skóry i wizyty u dermatologa – to proste nawyki, które mogą uratować życie. Wczesne wykrycie czerniaka daje ogromne szanse na całkowite wyleczenie.

Nie rezygnuj z lata – ciesz się nim w pełni, ale rób to mądrze i świadomie. Bo zdrowa skóra to nie kwestia estetyki, ale naszego bezpieczeństwa. A świadoma opalenizna to taka, która nie kosztuje zdrowia.

💚 Twoje zdrowie jest dla nas najważniejsze 💚

Jeżeli poszukujesz kompleksowego i elastycznego pakietu medycznego, który nie tylko zapewni Ci szybki dostęp do doświadczonych lekarzy, ale także umożliwi przeprowadzenie zaawansowanych badań diagnostycznych, koniecznie sprawdź ofertę Fortum Med. Co więcej, dzięki szerokiemu zakresowi usług, rejestracji wizyt online oraz przejrzystym warunkom współpracy, w łatwy sposób zadbać o zdrowie swoje i swoich bliskich bez zbędnych formalności.

Dodatkowo, Fortum Med wyróżnia się nowoczesnymi rozwiązaniami, które gwarantują efektywną opiekę medyczną na każdym etapie. W rezultacie, niezależnie od indywidualnych potrzeb, wybierając naszą ofertę, zyskujesz nie tylko profesjonalną opi

Pakiet Indywidualny